SERTLİK ÖLÇME

Malzemelerin özellikleri mikro yapılarına bağlıdır. İncelenmek suretiyle, başka muayeneler yapılmadan dahi, bir malzeme hakkında çok şey söylenebilir.

Malzemelerin en önemli mühendislik özelliklerinden biri mukavemettir. Malzemenin mukavemeti, çok geniş bir spektrumda anlamlandırılabilir (akma mukavemeti, çekme mukavemeti, eğme mukavemeti, kopma mukavemeti, vb.). Dolayısı ile malzemenin mukavemeti hakkında bilinen şeyler, malzemenin kullanılması ve yönlendirilmesi açısından önem taşır.

Mukavemet ile ilişki ve mühendislik ve günlük hayat açısından daha açık ve anlamlı olan malzeme özelliği ise sertliktir. Günlük değerlendirmelerin birçoğu sertlik ekseninde yapılır. (sertliği düşük, yumuşak, sert, çok sert gibi). Malzemelerin mikro yapılarına bakarak sertlikleri hakkında da yaklaşık olarak bilgi sahibi olabiliriz.

Mukavemetin (ve bir ölçüde sertliğin) mikro yapıya bağlılığı hem malzemede mevcut fazlara, onların dağılım ve yoğunluğu ile hem de malzemenin tane boyutu ile ilişkilidir. Mesela, bir çeliğin ferritli bir mikro yapıya sahip olduğu bilinirse, o çeliğin sert olmadığı anlaşılır; aksine, martensitik bir mikro yapısı varsa, biliriz ki o çelik serttir. Benzer şekilde, çelikte alaşım karbürleri varsa (bunlar çoğunlukla krom, volfram, molibden veya vanadyum gibi kuvvetli karbürlerdir) bu çeliğin mukavemetinin, sertliğinin ve aşınma direncinin yüksek olduğu anlaşılır. Bu son durumda, karbürlerin miktarının da önemli olduğu unutulmamalıdır. Eğer bir metal, ince tanelerden meydana gelmişse, sertliği ve mukavemeti yüksektir; kaba taneli çeliğin ise sertliği düşük olduğu gibi tokluğu da kötüdür. Eğer bir metalde çok sayıda inklüzyon varsa, bu metalin kirli olduğu ve tokluğunun düşük olacağı hatırlanmalıdır.

Kısaca ifade etmek gerekirse, malzemelerin sertliği mikro yapıları ile alakalıdır ve mikro yapıları incelenerek metallerin sertliği hakkında yaklaşık tahminlerde bulunmak mümkündür.